HƯƠNG VỊ CHIỀU
Truy
ện ngắn Tố Hoài
Đăng trong Tạp chí TÀI HOA TRẺ, tập truyện ngắn GIẤC HÒE HOA BỎ NGỎ, Nxb TRẺ,năm 2002 và tập Ở NƠI BÃO TÔ Nxb Thanh Niên, năm 2016.
Cái tuổi xuân phơi phới của tôi được đặt vào chiến tranh ác liệt nhất. Ngày tôi yêu chính là ngày tiễn anh vào chiến trường dự chiến dịch Đường 9-Nam Lào. Nhận từ anh tình yêu và sự đợi chờ tím buồn ngằn ngặt. Đoàn quân đang khuất mờ dưới ánh hoàng hôn vàng oạch. Cắt ngang dải lụa hoàng hôn cuối cùng vắt ngang ngọn tre làng là cánh tay giơ lên vẫy theo tiếng vọng “ Hãy-chờ-anh-em-nhé!”. Như cơn gió thổi bùng lồng ngực tôi cảm giác nồng ấm đến tê dại lan khắp người và bừng lên trên khuôn mặt non tơ. Tôi cảm nhận được hình như đó là…yêu và thực sự bắt đầu.
Thao thức với tình yêu ngày tháng, nỗi niềm chờ anh và chờ anh mãi mãi. Hình ảnh anh cứ đậm nét hơn lên theo từng ngày, con tim không bao giờ biết ngủ. Làm gì để xứng với anh, với tình yêu ấy! Tôi nghĩ về hạt cát làm nên bờ biển ngăn được con sóng dữ thì tôi cũng có thể như một hạt cát nhỏ bé ấy, dù có lọt thỏm trong chiến trường mênh mông, để làm bất cứ việc gì góp vào kết thúc chiến tranh. Cái Na, cái Tý bạn tôi chúng đều có người yêu ở chiến trường. Cũng như tôi ở tâm trạng chờ mong phấp phỏng, hy vọng về một tình yêu trọn vẹn. Một ý nghĩ lãng mạn vụt lên. Một hy vọng nhỏ nhoi giá mà gặp được anh ở chiến trường này. Dù chỉ một phút thôi, thì vẫn có thể đánh đổi cả cuộc đời chinh chiến. Thế là tôi đi. Đi mãi. Làm việc mãi. Vì nhiệm vụ, tôi còn cả vì anh.
Tất cả để đánh thắng giặc Mỹ xâm lược, là khẩu hiệu. Ôi nó thấm vào xương thịt thật tình, thổi bùng ý chí cho mỗi công việc kháng chiến hàng ngày. Không thấy anh đâu. Nhưng trong tôi không hề phai giảm một lòng tin chờ đợi.
Ào một cái, hòa bình. Mảnh đạn kẻ thù trong ngày chiến tranh cuối cùng cứa vào chân cùng với cơn sốt rét liên miên bấy nay không dứt đã làm tôi gục xuống trên đường tiến vào thành phố Sài Gòn. Trong lúc mọi người hối hả tìm nhau thì niềm chứa chan hy vọng của tôi đọng lại, bẹp dí ở Quân y viện. Nó là nỗi khổ đau nóng lòng mong ngóng. Đến khi vừa về tới đầu làng, tôi nghe tin anh có vợ. Mồ hôi tự vã ra. Đầu gối bủn rủn, toan khuỵu xuống. Không ngờ cuộc chiến này lại ập vào nặng nề hơn cả khi giáp mặt với quân thù.
Anh đến nhà tôi sớm nhất. Không nói nhiều, anh nhường cho im lặng. Dường như đó là ngôn từ trong sáng nhất đủ để hiểu nhau lúc này. Con mắt đỏ rảu của anh nói lên tất cả. Nước mắt anh chảy vào trong cho nỗi đau dịu ngọt. Tôi cũng không muốn khơi dậy nỗi đau đã đi qua. Lời nói biết đâu vô tình níu kéo lại là nhát dao cứa thêm làm cả hai nhức buốt.
Vợ anh, Mai kém tôi hai tuổi đã mang bầu vào tháng thứ ba. Tình yêu của Mai giành cho anh ngọt ngào và đằm thắm. Tôi không nỡ lòng nào giật lại tình yêu ở trên tay Mai vun trồng đang khai hoa kết mật. Mai không có tội tình gì. Mai là một phụ nữ đáng yêu. Hòa bình rồi, Mai đáng được hạnh phúc như mọi người.
Nhưng tôi không thể yêu ai khác được, ngoài anh. Để trọn hạnh phúc cho anh, tôi đành nói lời từ giã. Mắt anh lại đỏ lên và vành mi cụp xuống. Có cái gì như bị đánh mất, một chút luyến tiếc, một chút muộn màng. Anh không nói ra lời. Anh đứng chôn chân một chỗ rồi bước đi chầm chậm buồn bã, nặng nề. Mỗi lần như vậy tôi càng thấy yêu anh hơn, thương anh hơn. Phải cố gắng gượng nhủ lòng kiên quyết cách xa, thật xa hơn nữa.
Anh lại đến thăm. Nhiều lần anh chơi vơi ngoài sân một mình. Tiếp theo là những bước chân lê thê … Và tôi không thể để anh ra khỏi trái tim thì cũng không thể có chàng trai nào lọt vào trong mắt. Thời gian trôi đi với công việc đời thường tưởng như là bình lặng, trong khi lòng tôi ngày càng chất chứa bão bùng. Những cơn sóng xô đẩy vật vã cái buổi ban đầu với lời thề chờ đợi. Nó dịu đi rồi lại bùng lên thành dấu hỏi. Về đạo đức xã hội mình có lỗi không? Có xâm phạm vào tình cảm của Mai không nếu mình không yêu anh từ trước? Tình yêu là gì? Chắc chắn không là sự lắp ghép xếp đặt vì vậy không thể có tình yêu khi trái tim không rung cảm. Trên đời này có ai dám can đảm nhường tình yêu? Với mình tình yêu sao khắt khe khắc nghiệt đến thế?
Thế là tôi đã bóp nát tình yêu ra từng mảnh nhỏ li ti. Tưởng tan biến mà nó lại lơ lửng mãi mãi trong không gian trước mặt, dồn tụ vào trái tim đau khổ để rồi làm cuộc chiến không tuyên bố. Một cuộc chiến không có chính tà, không xen lấn và không phân thắng bại. Cứ thế kéo dài âm ỉ mười lăm năm. Nó bào mòn trí tuệ, thay đổi tính tình và phai lạt cả xuân sắc cứ tưởng là vĩnh viễn. Cuộc chiến trong lòng mình!
Quý mến trân trọng tình yêu của Mai, tôi sống trong thầm lặng. Nhưng tình yêu của tôi với anh không thể chết và chiến tranh lại bùng nổ từng hồi. Sau cuộc phẫu thuật cắt u nang buồng trứng, tôi trở về với sắc da phôi phai và sức khỏe đã bị gặm mòn. Với tuổi xấp vỉ bốn mươi người phụ nữ bước vào chiều. Cái buổi chiều gắng thu lượm công việc của một ngày trọn vẹn. Buổi chiều của hương vị thanh xuân bùng lên trong đầy đặn kinh nghiệm, đòi hỏi, thỏa mãn. Còn tôi bốn mươi năm trong đợi chờ thắc thỏm, dằn vặt, hy sinh, không có được một cảm nhận hương vị, nên nào có được mảy may đòi hỏi trao, nhận gì đâu. Vời vợi nỗi xót xa buông theo dòng trôi tẻ nhạt lững lờ.
Mẹ già tôi, lưng đã còng xuống. Một đời người sống bằng hy vọng, chờ đợi trong chống chếnh cô đơn. Nay mẹ lại run rẩy bưng cho tôi từng bát cháo, chắt từ bếp lửa phập phù mà làn hơi mỏng tang từ lồng ngực già nua lép kẹp thổi vào. Cái miệng móm mém phì phò nuốt từng giọt nước mắt lẫn mồ hôi chảy xuống từng ngày. Mẹ sống trong im lặng và im lặng vốn là ngôn từ của mẹ ngọt ngào lắng gạn nỗi đau. Nhìn mẹ, tôi chợt nghĩ đến chức năng làm mẹ của tôi. Không ai cấm quyền làm mẹ. Nhưng ai là cha chính đáng của đứa trẻ hỡi thế gian này? Chị Hội trưởng Phụ nữ là người thánh thiện luôn đứng về phía chúng tôi bảo vệ quyền làm mẹ. Chị ngỏ lời răn dạy cánh đàn ông chỉ một vợ, một chồng. Chỉ một thôi. Một rưỡi cũng không được. Thật khó quá chị em ơi! Hướng gió nồm nam có sinh được con không? Nhà ai cũng đóng cửa làm từ thiện. Nhà ai cũng rào kín giậu để giữ gìn đạo đức. Luật pháp lại khái quát quá, không mở một điều riêng biệt nào. Tôi đi xin lòng từ thiện của ai để được làm mẹ bây giờ?
Như đang ngợp thở nơi cửa sông trước dòng nước xoáy thì anh đến. Mệt mỏi nằm ì trên giường, cố tình để anh về, để tình cảm của tôi và anh càng xa bao nhiêu càng “đỡ” bấy nhiêu. Anh xích lại, đứng lặng cạnh giường, mắt đỏ hoe nhìn tôi, miệng méo xệch. Những ngoặc kép hiện trên bộ mặt căng đầy ngày nào. Anh cười? Nhưng kìa anh lấy tay chùi giọt nước mắt ứa ra. Tôi không thể tàn nhẫn quay đi. Mắt tôi ứa lệ nên không thể giấu được kín lòng mình. Anh ngồi xuống cạnh giường nâng bàn tay tôi đặt lên má anh và toát ra âm thanh nén giữ từ lâu:
– Anh thương em vô ngần! Em có hiểu lòng anh?
– Nhưng em hoàn toàn khước từ lòng thương hại.
Tôi cố lên gân nói thế chứ có lúc nào anh ở ngoài trái tim tôi.
– ….
– Muộn rồi anh, hết tất cả rồi anh!
– Không! … Em vẫn ở trái tim anh mãi mãi. Em tồn tại. Sống động, bất diệt đáng trân trọng nhường nào!
Lần đầu tiên anh đặt môi lên má tôi. Lần tìm, đôi môi anh đã chạm đôi môi tôi giá lạnh. Với tôi đó là nụ hôn đầu đời, một nụ hôn tình yêu. Nó vời vợi khác xa phim ảnh. Dù kỹ xảo điện ảnh có tinh vi đến nhường nào thì vị nồng nàn chỉ dừng lại ở chỗ hời hợt, giả vờ. Tôi nằm trọn trong vòng tay anh lúc nào không rõ. Lâng lâng cảm nhận một tình yêu mơ hồ và mong manh. Toàn thân tôi run rẩy cảm giác hiến dâng và thỏa mãn mà bản năng chưa bao giờ bắt gặp. Quằn quại cơ bắp và bã bời thân thể. Mắt lim dim. Hồn thả bổng vào thế giới tự do thần tiên trong giây phút yên lành.
Choàng tỉnh dậy tôi hiểu điều gì đã xảy ra. Nước mắt ứa ra đẫm gối. Tôi nói:
– Anh về đi!
– Cho anh ngồi với em chút nữa.
– Không, anh đi đi. Mai đang chờ anh ở nhà …
Anh thẫn thờ đứng dậy ra đi với bước chân đượm buồn như anh đến.
Cơ thể bị đảo lộn sinh lý. Ban ngày mà tự nhiên con mắt lim dim đòi ngủ. Ngực đau với hai bầu vú căng khó chịu. Tiếp theo là sự mệt nhọc bơ phờ. Sự mệt nhọc thể xác dù nặng nề như ngàn cân đeo bám không mệt nhọc bằng sự giẳng xé níu kéo trong đầu. Mỗi lần thấy mẹ trào nước mắt nhìn tôi nôn ọe, tôi không thể để mẹ đợi chờ hoài mà sự tế nhị không dám nói ra. Mẹ ngạc nhiên, nhưng ngay lúc đó mẹ vui mừng. Không, đã kỳ hẹn với anh không được nói thì cũng không thể nói hết với mẹ được. Song danh dự và dư luận? Đó là cửa ải khó vượt qua. Mẹ cũng dằn vặt trong niềm vui không đầy đặn. Mẹ bảo “Hay con vào dì ở Sài Gòn học việc. Sau chín tháng một năm con trở về nhà? ”. “ Sự cố này để con giải quyết”. Nói vậy nhưng mọi xếp đặt đối phó với búa riù dư luận sắp xảy ra vẫn không có cách nào thỏa đáng.
Đứa con mang sức sống trong bụng tôi đây nó mới chỉ là mầm sống vừa thoát thân từ tế bào để lớn. Nó có tội gì mà những con mắt nhìn đủ kiểu, đủ vành đều hướng vào nó, áp đặt nhiều vấn đề rối rắm tương lai? Nó sẽ lớn lên cùng sự thách thức của dư luận với ngôn từ nhân ái ngọt ngào nhọn hoắt chông gai! Ai chứng minh được đứa con tập tàng kém thông minh hơn mọi đứa con ở gia đình vinh thân phì gia đời mới này? Sự trưởng thành của những đứa con phụ thuộc vào lòng nhân ái dưỡng nuôi của tổ ấm hay phải từ nhiều tiền lắm bạc, chức quyền?
Cái bụng tự giải phóng thoát ra khỏi sự cưỡng bức nén dồn, lớn dậy thảnh thơi. Sống và làm việc, giành dụm và tiết kiệm. Tằn tiện thời gian cho con tất cả. Song lòng tự trọng không giám thách thức. Tôi không dám bước đi xa. Tôi ở trong vòng vây tự mình xây rào khép kín. Nỗi cô đơn cũng ập đến theo. Cố vùng vẫy, vòng vây càng khép chặt hơn. Cho đến khi phải bứt thoát khỏi mình, tôi bước ra ngoài khóm tre trước cổng. Cơn gió hoang mát lành mơn man ve vãn làm tôi rùng mình. Thoảng, một khối nặng vô hình ập đến đè nặng lên đầu làm hoảng run, chân tay tê lạnh. Ở phía xa xa, dường như mọi người đang hối hả dồn vê phía tôi đòi nợ? Tôi toan chạy trốn nhưng không kịp trước những lời đon đả hỏi chào, tay bắt mặt mừng như người đi xa gặp lại. Lại một cảm giác từ tim lan tỏa lên đầu và xuống chân mát lạnh. Mắt ứa ra từ hai hàng lệ tủi hờn. Ngẹn ngào trong im lặng. Đầu óc dần yên ổn. Người ấm dần. Cái bào thai như cũng gạt bỏ được nỗi mặc cảm lâu nay nên trong bụng nhận một cảm giác vui mừng, nhẹ nhõm.
Ngày sinh nở cả làng ai cũng đến thăm. Mai là người đến trước nhất. Mai nói trong nỗi ngẹn ngào : “ Em thương chị. Chị có tin em nói không? Đó là tấm lòng của em. Em muốn ngỏ với chị từ lâu mà nay mới có dịp”. Tôi nghĩ, Mai có biết chuyện này không? Mình thật có lỗi với Mai. Tôi muốn nói điếu này ra cùng Mai. Nhưng lúc đó ở ngay cổ họng tệ hại này đã bị chẹn lại bởi cái gì đó từ trong lồng ngực dồn cuộn trào dâng. Và nước mắt dường như chảy vào trong từ lâu đã quen rồi. Thì ra tôi đặt tôi vào Mai sau cả chính Mai đã đặt vào tôi từ trước. Dừng lại ở đó ít phút, ngẫm nghĩ đôi điều, sự việc sẽ đơn giản hơn, hành động sẽ dễ dàng và nhân ái hơn nhiều
Cuộc chiến nào rồi cũng đến ngày kết thúc. Cuộc chiến trong lòng cũng bắt đầu tắt dần ngọn lửa. Hòa bình được vãn hồi.
Nhìn đứa con tôi chững chạc bước vào trường Đại học, nó lớn lên từ lòng nhân ái nhiều hơn là trên chông gai như tôi tưởng. 
Đó là điểm tựa cuối cùng, dù sao tôi cũng cảm ơn anh đã giành lại cho tôi một chút tình yêu chân thực, một chút tương lai mơ hồ, một chút hạnh phúc mỏng manh.
Mỏng manh, mơ hồ nhưng chân thực. Đó là hạnh phúc của tôi.
. TỐ HOÀI
