CHỨC CẨM HỒI VĂN
. Liệt Nữ truyện: Nữ sĩ Tô Huệ tự Nhược Lan đất Thần Châu nước Tấn (265-419) làm thơ Hồi Văn dệt lên gấm dâng vua. Vua xem cảm động cho Đậu Thao chồng nàng từ lính trở về .
Quân thừa Hoàng chiếu an biên thú
Tống quân, viễn biệt hà kiều lộ
Hàm bi yếm lệ tặng quân ngôn
Mạc vong ân tình tiện trường khứ.
Hà kỳ nhất khứ âm tín đoạn
Ức thiếp bình vi xuân bất noãn
Quỳnh dao giai hạ bích đài không
San hô trướng lý hồng trần mãn.
Thứ thời đạo biệt mỗi kinh hồn
Thương tâm hà thác cánh phùng quân
Nhất tâm nguyện tác thương hải nguyệt
Nhất tâm nguyện tác lãnh đầu vân.
Lãnh vân tuế tuế phùng phu diện
Hải nguyệt niên niên chiếu đắc biên
Phi lai phi khứ đáo quân bang
Thiên lý vạn lý giao tương kiến.
Thiều thiều lộ viễn quan san cách
Hận quân tái ngoại trường vi khách
Thứ thời tương biệt lô diệp hoàng
Thủy tín ký kinh mai hoa bạch.
Bách hoa tán loạn phùng xuân tảo.
Xuân ý thôi nhàn hướng thùy đạo
Thùy dương tảo địa vị quân phan
Lạc hoa mãn địa vô nhân tảo
Đình tiền xuân thảo chính phân phương
Báo đắc tần trang hướng hoa đường
Vị quân đàn đắc Giang Nam khúc
Phụ ký tình thâm đáo Sóc Phương.
Sóc phương thiều đệ san hà việt
Vạn lý âm thư trường vạn tuyệt
Ngân trang chẩm thượng lệ triêm y
Kim lũ lạ thường hoa giai liệt
Tam xuân hồng nhạn độ giang thanh
Thử thị ly nhân đoạn trường tình
Tranh huyền vị đoạn trường tiên đoạn
Oán kết tiên thành khúc vị thành
Quân kim ức thiếp trọng như san
Thiếp diệc tư quân bất tạm nhàn
Chức tương nhất bản hiến thiên tử
Nguyện phóng nhi phu cấp báo hoàn.
Bản dịch của
Nhà thơ Gia Môn Nguyễn Ngọc Tấn
(DỆT GẤM DÂNG VUA)
Vâng hoàng chiếu chàng đi viễn thú,
Trên hà kiều thuở nọ đưa chân.
Ngậm ngùi thiếp nói ái ân,
Không nghe lời thiếp ân cần ra đi.
Đi chẳng thấy tin gì nhắn nhủ,
Thiếp nhớ chàng sầu ủ buồng xuân.
Giường quỳnh rêu mọc xanh ngần,
Màn hồ thấp thoáng hồng trần phất phơ.
Khi tống biệt ngẩn ngơ hồn thiếp,
Biết nhờ ai mà tiếp được chàng?
Thiếp xin làm bóng trăng quang,
Thiếp xin làm áng mây vàng đầu non.
Mây năm tháng chàng còn trông tỏ,
Trăng tư, rằm soi rõ dường kia?
Bên chàng bay lại bay đi,
Ngoài nghìn muôn dặm ta thì thấy nhau.
Đường thăm thẳm ngàn dâu xa cách,
Giận rằng chàng làm khách ải xa.
Chàng đi lau mới vàng hoa,
Bây giờ mai đã trắng ra mấy lần!
Trăm hoa chửa gặp xuân, xơ xác,
Giục lòng nhau ngơ ngác cả người.
Cành dương(2) thiếp đã vơi rồi,
Đầy thềm hoa rụng ai người quét đây?
Nhìn hoa cỏ thân này tươi tốt,
Bước lên nhà nhắp một cây đàn,
Vì chàng gảy khúc Giang Nam(3),
Tình thâm xin gửi đến làng Sóc Phương(4).
Sóc phương cách xa đường non nước,
Muôn dặm mong tin tức tuyệt vời.
Gối sầu giọt lệ chia đôi,
Xiêm nghê áo vũ ta thời rẽ tan.
Nghe hồng nhạn(5) độ giang tiếng hót
Người xa nhau đứt ruột nhau thôi!
Gảy đàn ruột đứt dây rồi,
Đàn chưa nên khúc oán thời đã nên.
Chàng nhớ thiếp ngoài miền non núi,
Thiếp thương chàng nhiều nỗi cay chua,
Dệt nên bức gấm dâng vua,
Tha chàng về kíp để cho thiếp mừng!
G.M.N.N.T.
_______
1. Khảo dị: Theo Hồ Đắc Duy bài thơ của Tô Huệ từ đời nhà Tần? (Song vùng đất Sóc Phương có trong thơ mới từ Hán Vũ đế (141-87 trCN)!)
2. Cành dương: Tích Bá cầu chiết liễu: cành liễu tặng tiễn nhau. Thơ Vương Duy: Tiễn Nguyên nhị đi sứ Tây An: “Khuyến quân cánh tận nhất bôi tửu, tây xuất Dương Quan vô cố nhân”– Mời người uống cạn thêm chén, về phía tây khỏi ải Dương Quan (Đôn Hoàng, Cam Túc) sẽ không còn bạn cũ. Bài thơ được phổ nhạc hát khi tiễn biệt. Nên Dương quan cũng chỉ sự tiễn biệt.
3. Một điệu hát tình tên Vọng Giang Nam. Bài điền từ: “Mạc phan ngã, phan ngã thái tâm thiên. Ngã thị Khúc giang lâm trì liễu, giá nhân chiết liễu ná nhân phan. Ân ái nhất thời gian”- Đừng níu áo em, níu thế làm em xiêu lòng. Em như cây liễu bên bờ sông Khúc, người này bẻ xong lại người khác níu. Ái ân cũng chỉ một thời.
4. Sóc Phương: vùng đất Hán Vũ đế thu được từ người Khunnu (Mông Cổ) phía nam sa mạc Gobi và đặt thành quận. Chỉ biên ải phía bắc thuộc Ninh Hạ, Thiểm Tây.
5. Kinh Thi, thiên Tiểu Nhã: “Hồng nhạn vu phi, ai minh ngao ngao”- Chim Hồng, Nhạn nháo nhác bay kêu ai oán bi thương.
